VEGAN PAZARI
Vegan stili , hayvansal ürünlerin tüketiminden kaçınılması amacı ile bu yaşam biçimini merkezine koyan bir yaşam stilidir. Bu kaçınma yalnızca et, süt ve yumurta gibi temel gıdaları değil, ayrıca kürk, pamuk ve deri gibi giyecekleri tüketimini de kapsamaktadır. Ayrıca bu durumun yanında, üretiminde hayvanların denek olarak kullanılmış oldukları kozmetik ve de temizlik ürünlerinin tüketimlerinde de dikkat edilmesi gereken başlıca ürünlerdir. Vegan ifadesi ilk kez 1944 tarihinde Donald Watson ile 24 arkadaşı tarafından İngiltere’de kurmuş oldukları bir dernek olan Vegan Society içerisinde kullanılmıştır. Bu sayede de veganlık kavramı insan ihtiyaçları nın giderilmesi için hayvan sömürülerine ve de yapılan zulümlere karşı durmayı amaçlayarak bir yaşam stilini ve de felsefi olarak tanımlanması yapılmaktadır. Sonraki yıllarda ise farklı felsefi gelenekler eşliğinde veganlık tekrar gündeme geldi. Birçok ünlü kişiler gibi birçok insanın isimlerinin öne çıktığı tartışmalarda vegan tüketim stili, felsefi açıdan gerekçelendirilen ve de toplum tarafından kabul haline gelen bir görüş olarak dikkat çekti.
Her ne kadar vegan tüketim tarzının geleneksel ya da dinsel açıdan referanslarla yaygın olduğu göz önüne alınsa da Asya ve Afrika ülkeleri genelinde bu durum özellikle de son 40 yılda endüstriyel konu da yapılan hayvan zulümlerine karşın biriken tepki olarak karşımıza çıkmıştır. Bu eğilim ile birlikte , vegan beslenmenin yanında insan sağlığının durumu açısından da sonuçlarla ilgili olarak yapılan bilimsel çalışmaların artması sebebi ile üretim piyasasında yer edinen hayvan tabanlı ürünlerin alternatiflerinin çoğalması da, vegan üretimin de giderek güçlenmesine sebep oluyor.
Dünya genelinde yaşanmakta olan küresel ısınma ile nüfus artışı sonucunda sağlıklı beslenme bilincinin insanlar arasında yaygınlaşmasına sebep oldu. Ayrıca bu konuda faktörlerinde son yıllarda özellikle yeni alternatif pazarların onun daha doğrusu vegan pazarı ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Sağlık, çevresel veya ekonomik sebepler ile hayvansal ürünlerin terk edilmesi ve bu konuda ki tüketici sayısının her geçen yıl artması oldukça dikkat çekici. Yapılan istatistiksel verilere göre vegan insan sayısı ülke nüfuslarına bakıldığı zamanlarda ortalama olarak yüzde 4'ün üzerinde.
Her yıl dünya gelinde vegan olan insan sayısı dört kat artmaktadır. Sektör araştırma kuruluşlarından biri olan firmalardan birine göre; paketli olarak satılan vegan ürünlerin ortalama artışları 2020 yıllarında ’lere ulaştı. Almanya ülkesine bakıldığında bu durum ; her 10 üründen 1’i vegan ürün şeklindedir. Ayrıca Almanya'daki 7,1 milyon vegan bulunduğu bilinmektedir. Özellikle 10 yıl geneline bakıldığında İngiltere ülkesi için vegan sayısının 60’tan fazla arttığı tahmin edilmektedir.
Sağlıklı yaşam için vegan olan insanların yanında ayrıca inanç sistemleri sebebi ile de vegan olan milyonlarca insan bulunmaktadır.Bu nedenden ötürü vegan hizmet veren restoranların sayısı gün geçtikçe artarken bir çok firmada bu stile uyum sağlamak için bir çok ürünlere vegan sertifikası almaya çalışıyor.
Vegan pazarı, tüketim eğiliminin çok hızlı bir şekilde yayılmasına sebep olan en önemli faktör şüphesiz vegan pazarının da bu talepleri karşılamaya çalışmasıdır.
Dünya genelinde süt ve süt ürünleri alternatiflerinin değeri 2017 yılında 10,7 milyar doları geçmişti. Bu durumda 2022 yılından sonraki dönemlerde bu miktarın üçe katlaması bekleniyor. Özellikle beslenme stillerinde et tüketiminin önemli bir yer kapladığı ; Almanya, İspanya gibi ülkelerde dahi tüketiciden en az 1 ya da 2’si artık vegan pazarı tercihinde bulunuyor. Dünya genelinde sunulan tüm vegan ürünlerin 'si Almanya’daki raflarda yerini almayı başardı.
Vegan ürün tüketiminin dikkat çekici bir şekilde yaygınlaştığı Kuzey Amerika ülkelerinin yanında ayrıca ; gelişmekte olan ülkelerinde de giderek artış gösteren vegan tercihlerinde bulunduğu da görülmektedir.
İstatistiksel açıdan sahip olunan sıralamalara bakıldığında; ülkelerin nüfusuyla karşılaşıldığında zamanlar içerisinde özellikle 2017 yılında Pakistan’da gibi ülkelerde 1.000 kişiden 5'inin veganlığa yöneldik leri diğer ülkelerde ise bu durumun ortalama olarak 3-4 seyrinde değiştiğini görüyoruz. Geçtiğimiz yıllarda ülkemizde beslenmeyle ilgili yapılan bir araştırma sonuçunda nüfumuzun %5’inin vegan, nüfusumuzun %4’ünün vejetaryen, nüfusumuzun %4’ünün ise pesketaryen bir diyeti uygulamaya çalıştığı görülmektedir.
Ülkemizde Vegan Pazarı
Vegan beslenme stili günümüzde giderek yayılmaktadır. Firmaların bu duruma göre adapte olmaya çalışması da dikkat çekiyor. Örneğin ; Fransa merkezli olan ve dünyaca tanınan süt ürünleri e içecek firması olan Danone markası da ürünleri ile vegan pazarı adımını attı. Firma içerisinde dünyanın en büyük bitkisel süt ürünü markası olan Alpro’nun satın almıştı. 12.5 milyar dolarlık olarak yapılan bu anlaşma, Danone’nin 200'den bu yana yapmış olduğu en yüksek yatırım olarak görülmektedir. Hal bu şekildeyken bizim ülkemizde vegan pazarı neler yapıyor ? İl Vegan-Vejetaryen Ürün Sertifikaları , V-Label Türkiye’ye 2014 yılı sonunda girmişti. Böylelikle de ülkemizde; V-Label lisans talepleri de artmış oldu. Ülkemizde ilk vegan sertifika Nudo markasına verilmişti. Ayrıca vegan sertifikalar sırası ile; Komagene, Eriş Un, Gloria Jeans Coffees, Upper West Side Falafel, Kurme, Vegan Peynir, Oses ve Entabi Çiğköfte markalarına da verilmişti.
Artık kozmetik markalarınunda içinde yer aldığı daha bir çok kategorilerde; V-Label etiketi için değerlendirme sürecinde taleplerde bulunuldu. Türkiye Vegan & Vejetaryenler Derneği’nin (TVD) verilerine göz atıldığında dünyada vegan pazarı artışı var. Mesela geçtiğimiz yıllarda, ABD nüfusunun %1'i vegan olmayı tercih ederken , güncel verilere göre ABD nüfusunun %5’inin vegan olduğu göze çarpıyor. Vegan olma oranları için diğer ülkelere göz atıldığında ; İsrail’de % 9, İsveç’de , İtalya’da % 7 gibi durumlarda .
Ülke genelimize göz attığımızda ise bu durum şu şekildedir; özellikle ülkemizin büyük illerinde vegan tercihi bulunan vatadanşalara yönelik hizmet ile ürün sunumlarının pazarlanması görünür bir şekilde arttı. Bu konu ile ilgili net bir istatistik verilere sahip olmasakta büyük süpermarketlerimizde dahi giderek artan vegan ürün sayıları hatta bu hizmeti sunan cafelerin kuruluşunda yaşanan artışlar ile bunu anlamak mümkündür. Ülkemiz genelinde vegan ürün araştırması yapan insanların verilerine bakıldığında da özellikle 2012'den sonra vegan ve benzeri terimlerinin, arama moturunda aranma sıklıklarının yaklaşık olarak 8 kat arttığı görülmektedir. Ülkemizde vegan insanlarımız için henüz net bir istatistiksel veri çalışması bulunmamaktadır. Ancak Türkiye İstatistik Kurumunun önderliğinde başlatılan bir çalışma bulunmaktadır.
Ülkemizde Farklı Bir Vegan Çalışması
Ülkemizin ilk vegan belediyesi: Didim Belediyesi
Resmi açıdan kendisini ; vegan dostu ilan eden bir ilçesi söz konusu olduğu bu karar ile vejetaryen rehber oluşturulması ve de şehir sakinlerinin haftada 1 gün etsiz olarak beslenmeye teşvik edilmesi projesi ortaya çıktı. Bu uygulama ayrıca dünyanın ilk Vegan kenti olan Barselona’da dahi bulunmaktadır. Ayrıca bu ülke şimdi ise; yemek hizmeti veren işyerlerinde de topluca yürütülen “Etsiz Pazartesi” kampanyasını yaygınlaştırmaya çalışmaktadır. Hatta bu konu birçok makalede diler getirilmiştir.
Dünya genelinde 16 milyar dolar büyüklüğe ulaşmayı başaran vegan pazarına ülkemizde bir çok adım atmıştı. Özellikle kurutulmuş sebzelerin üretimlerinin yapılması konusunda üretim gerçekleştiren ve Borsa İstanbul’da hisse işlemleri gören gıda markaları ABD ülkesine birçok vegan ürün ihracatınıda gerçekleştirdi. Türk vegan ürünleri olarak adlandırılan bu ürünler, dünyada çokca sevildi.
Dünyada vegan pazarında hızlı büyümeler kaydeden ürünlerimiz, pazar payında ilgi görmeye devam ediyor. İlk başta ABD ülkesi olmak üzere Avrupa ülkelerinin ve de Uzakdoğu da bulunan vegan ürünlere ciddi talep artışı bulunuyor. Ülkemizde gıda şirketleri de bu talebe kayıtsız kalmayarak ihracatı sürdürmeye çalışıyor. Ülkemizin en büyük kurutulmuş gıda üreticileri ABD ülkesine vegan ürün ihraç etmeyi de başardı.
Dünya Genelinde Vegan Pazarı
İstatistiksel verilerin raporlarına bakıldığında ise; vegan pazarı özelindeki büyümelerin boyutları gözler önüne serildi. Elde edilen verilere göre, vegan pazarının, 2028 yılına kadar 35,5 milyar dolara ulaşması beklentisi bulunmaktadır. Ayrıca vegan pazarı kategorileirne bakıldığında en büyük büyüme payına sahip olan kısım ise; bitki bazlı süt pazarı olacağı öngörülmektedir.
İş dünyasına dair yapılan araştırmalar kapsamında elde edilen verilere; veganizm, dünya genelinde katlanarak daha da büyüyecek ve de vegan ürünlerinin ekonomiye de damgasını serçe vuracağı görülüyor.
Bir zamanlar radikal bir tercih ve yaşam şekli olarak kabul edilmiş olan Vegan düşüncesi , her geçen yıl daha çok favori olma yolunda büyük adımlarla yoluna devam etmektedir. Küresel açıdan bakıldığında ; vegan pazarı için yapılmakta olan araştırmalara bakıldığında ; vegan pazarı 2026 yılına kadar ki süreçte; 31.4 milyar dolar, 2027 yılı sonunda ki süreçte ise 35,5 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşması söz konusudur . Bu duruma et pazarı açısından göz atıldığı zaman da; özellikle 2020 yılında % 4’lük bir düşüş yaşandığı gözlemlendi. Vegan bazlı gıda ekonomisine göz atıldığında ise bu durum her geçen yıl büyüme kaydediyor.
Verilerde elde bulgular, yaşanmakta olan değişim ve dönüşüm sürecinin öncelikle hayvan haklarını, kişisel sağlık koşullarının ve de iklim krizinin tüketici tercihlerine göre ön plana çıkarılması ancak genç nesillerden geldiğini gösteriyor. Elde edilen verilere göre, Z ve Y kuşağı olarak adlandırılan günümüz gençliğinin , vegan olma olasılığı en yüksek yaş grupları arasında yer alıyor.
Marketing Türkiye için Sia Insight’ın gerçekleştirmiş olduğu“Vejetaryen ve Vegan Beslenme Araştırması” hem global çapta hem de ülkemizde değişen beslenme alışkanlıklarını ortaya koymaktadır. Elde edilen sonuçlara göre ülkemizde birçok ilinde